ويژگي معماري

يكي از بحث‌هاي مهم در معماري، ويژگي‌هاي معماري يا Architecture Quality است. در معماري هميشه اين مقوله مطرح بوده كه چه چيزي باعث ارزش‌گذاري و تقدم يك معماري بر معماري ديگر است. به‌عنوان مثال شخصي يك طرح يا مدل از معماري داده يك سازمان ارايه مي‌كند و شخص ديگري هم يك معماري داده از همان سازمان. مجموعه صفاتي همچون يكپارچگي، تعامل‌پذيري، امنيت و . . . كه مي‌تواند ارزش يك معماري را نسبت به يك معماري ديگر نشان دهد را بهش مي‌گويند ويژگي معماري. چارچوب TOGAF بحث‌هاي جالبي از ويژگي معماري ارايه مي‌كند كه خواندن اون خالي از لطف نيست. چند روز پيش هم متوجه يك گزارش سمينار دانشگاهي شدم كه روي سايت كميته فني معماري اطلاعات قرار گرفته بود. در اين گزارش تحت عنوان سبك‌هاي معماري نرم‌افزار ، آقاي حسين هاشميان پس از معرفي معماري و جنبه‌ها و خصوصيات عمومي آن، به بحث در مورد ويژگي‌هاي معماري پرداخته و سعي كرده تا ويژگي قابليت اطمينان را از طريق روش زنجيره ماركو مورد بررسي قرار دهد. با اينكه بكارگيري مدل معرفي شده در اين گزارش را شايد نتوان به اين سادگي‌ها در پروژه‌هاي معماري سازماني مورد استفاده قرار داد، اما بسط بعضي از مفاهيم و پيشگام شدن دراقدام به بررسي اين خصوصيات در معماري كار ارزشمندي است و بايد از نگارنده گزارش تشكر كرد.

بار ديگر IBM

IBM همواره در حسرت سهم بازاري است كه در حدود 3 دهه پيش داشته است. هيچكس باور نمي‌كرد IBM بعد از فتح بي‌بديل بازار نرم‌افزار توسط Microsoft بار ديگر بتواند كمر راست كند و در صنعت نرم‌افزار خودي نشان دهد. چند سال پيش Rational را خريد تا يكي از قوي‌ترين پلتفرم‌هاي توسعه نرم‌افزار را در دست داشته باشد و حالا هم نوبت به اي ن رسيده كه به سراغ System Architect برود. System Architect يكي از معرو‌فترين ابزارهاي مطرح در زمينه معماري سازماني است كه در ابتدا توسط شركت Popkin ارايه شد. در سال 2005 شركت Popkin در شركت Telelogic ادغام شد و حالا نوبت به IBM رسيده است كه با صرف هزينه‌اي برابر با 745 ميليون دلار، صاحب سهام عمده شركت سوئدي Telelogic شود. در آينده‌اي نه چندان دور مي‌توان شاهد تحولات عظيمي نه تنها در SA كه حتي در فرايند معماري سازماني بود.
با اينحال نبايد فراموش كرد كه تهيه SA بدليل خريد سهام آن توسط يك شركت آمريكايي، تحت شرايط تحريم قرار گرفته و مشكل‌تر خواهد شد.

متدولوژي‌هاي توسعه نرم‌افزار

مي‌گويند بالغ بر هزار متدولوژي براي توسعه سيستم‌هاي اطلاعاتي وجود دارد. تازه بعضي‌ها هم هستند كه اصلاً به متدولوژي و روش اعتقادي ندارند و توسعه نرم‌افزار را فارغ از اين بحث‌ها مي‌دانند. اخيراً شركت نرم‌افزاري گلستان نتايج پروژه‌اي را منتشر كرده كه در آن به معرفي 16 متدولوژي توسعه نرم‌افزار پرداخته شده است. خواندن بعضي از قسمت‌هاي اين پروژه خالي از لطف نيست.

پروژه‌هاي قبلي چقدر موفق بوده است؟

وضعيت بازار مربوطه به پروژه‌هاي برنامه‌ريزي IT راكد است و هر از گاهي مناقصه‌اي و يا دعوت به كاري صورت مي‌گيرد.يكي از معروفترين سئوالاتي كه از شركت‌كنندگان در مناقصات مي‌شود اين است كه: پروژه‌هاي قبلي چقدر موفق بوده است؟ دلايل اينكه كارفرماي قبلي نتوانسته است برنامه ارايه شده از طرف شما را پياده كند چيست؟
واقعاً دليل اجرايي نشدن نتايج پروژه‌هاي تدوين طرح جامع چيست؟ آيا مشاوران و پيمانكاران داراي ضعف در اجراي پروژه‌ها هستند، كارفرمايان هم مقصرند يا نه هيچكدام؟ تقصيرها را مي‌شود به گردن چارچوب و متدولوژي اجراي پروژه انداخت؟
آقاي رضا كرمي در مقاله‌اي به آسيب‌شناسي اينگونه پروژه‌ها پرداخته است كه نگاه گردن به آن خالي از لطف نيست.
اما به نظر من تنها اينها نيستند. بلكه عواملي همچون تغييرات شرايط محيطي (قوانين و مقررات دولتي و تجاري، جهت‌گيري‌هاي سياسي و اجتماعي دولت)، شرايط تكنولوژيك (پديده‌هايي كه بازار فناوري اطلاعات را زير و رو مي‌كنند)، شرايط سازماني (تغيير ناگهاني مدير عامل يا مدير IT سازمان، تغيير حوزه فعاليت و يا سبد خدمات و ...)را مي‌توان در نظر گرفت.

چارچوب‌هاي معماري

چارچوب‌هاي معماري در واقع قالب‌هايي هستند كه مي‌شود از آنها به‌عنوان راهنماي عملي معماري سازماني استفاده نمود. هر چارچوب ممكن است شامل اجزايي همچون: فرايند كلي معماري، مولفه‌هاي تحت پوشش، ديدگاه‌ها و … باشد.
هر سازماني بسته به ماهيت خودش مي‌تواند چارچوب مناسب خودش را داشته باشد. تاكنون چارچوب‌هاي معماري متعددي توسط سازمان‌هاي خصوصي و دولتي، خصوصاً در آمريكا تدوين شده است. روش عمومي سازمان‌ها براي تهيه چارچوب اين است كه معمولاً يك چارچوب شناخته شده را به‌عنوان پايه در نظر گرفته و سپس اقدام به سفارشي‌سازي آن مي‌كنند.
چارچوب‌هاي مطرح و شناخته شده عبارتند از: Zachman، FEAF، TOGAF . در شكل زير وضعيت بكارگيري چارچوب‌ها نسبت به هم نشان داده شده است.

بلوغ فناوري اطلاعات

امروزه فناوري اطلاعات در همه جا نشر پيدا كرده است و كليه شركتها و سازمانها دنبال حذف تبادل كاغذي و بقول خودشان "فول مكانيزاسيون" هستند. با اينحال نميتوان ميزان رشد آنها را يكسان دانست. چه بسا سازماني فعاليتهاي زيادي در زمينه IT انجام داده است، اما هنوز بخش زيادي از فرايندهاي آن سازمان به‌صورت دستي در حال انجام هستند. يا برعكس، يك شركت خيلي كوچك را در نظر بگيريد كه تنها با بكارگيري يك MS Exchange Server و چند نرم‌افزار هم‌خانواده آن ادعاي Paperless بودن دارد.
اينجا است كه لازم است تا مدلي براي ارزيابي فناوري اطلاعات در شركتها و سازمانها وجود داشته باشد. از طرف ديگر داشتن يك مدل ارزيابي بلوغ مي‌تواند فايده‌هاي ديگري از جمله:
· سنجش ميزان فرهنگ سازماني در بكارگيري فناوري اطلاعات
· سنجش عملكرد واحد متولي فناوري اطلاعات
· ارزيابي و مقايسه دو يا چند شركت (با شرايط تقريباً يكسان) در زمينه فناوري اطلاعات
· ارايه راهحل براي تسريع پروژهها و برنامه‌ها
· سنجش ميزان اهميت و اعتبار IT از ديدگاه مديران
· سنجش ميزان همراستاي فناوري اطلاعات با اهداف و استراتژي‌هاي سازماني
· …
براي سازمانها و حتي دولت داشته باشد.

ابزارهاي مدلسازي معماري سازماني - بخش چهارم

شركت‌هاي معتبري در زمينه تحقيقات تكنولوژي مشغول به فعاليت هستند كه نتايج بدست آمده از تحقيقات آنها در هر زمينه‌اي قابل اعتماد و استناد است. يكي از اين شركت‌ها فورستر است. اين شركت در مطالعه‌اي كه اخيراً نتايج آن منتشر شده است به مقايسه و معرفي ابزارهاي برتر در زمينه مدلسازي معماري سازماني پرداخته است. در اين تحقيقات پس از ارايه شرحي از تاريخچه و رويكرد سازمان‌هاي توسعه‌دهنده ابزارهاي مدلسازي، به معرفي 8 محصول برتر دنيا و مقايسه آنها پرداخته است. اين مقايسه از لحاظ امكانات تعبيه شده در آنها، استراتژي محصول و هزينه و سهم بازار آنها مي‌باشد .
نهايتاً اين تحقيق نشان مي‌دهد كه محصولات سه شركت: IDS Sheer، Proforma و Mega را مي‌توان به‌عنوان ليدر يا رهبران بازار معرفي كرد و ساير محصولات همانند محصول شركت Telelogic در گروه پايين‌تر قرار گرفته‌اند.

بد نيست كه بدانيم هزينه تهيه محصولات اين سه شركت هم به مراتب كمتر از هزينه تهيه ساير محصولات است. البته تهيه محصولات قفل شكسته جاي خودش را دارد.وضعيت آماري مقايسه محصولات هم گوياي توانمندي و ساير قابليت‌هاي محصولات اين هشت شركت نسبت به يكديگر است.

به كجا مي‌رود؟

خيلي وقتها به اين فكر مي‌كنيم كه تكنولوژي در سال‌هاي آينده به كجا مي‌رسد. حتي بعضي وقتها پيش خودمان اشكال عجيب و غريبي از اتومبيل‌ها و هواپيماها متصور مي‌شويم. در زمينه تكنولوژي اطلاعاتي هم همينطور. پردازنده‌هاي با سرعت خيلي خيلي زياد، نسل جديد تلفن‌هاي همراه با امكان مخابره تصاوير بصورت زنده و ... . شايد در نگاه اول تصوير كردن آينده دور تكنولوژي خيلي عجيب و غريب باشد اما به راحتي مي‌توان به يكي دو سال آينده فكر كرد. سال نو ميلادي تازه از راه رسيده است. واقعاً در اين سال تكنولوژي اطلاعاتي از چه راهي حركت مي‌كند و به كجا مي‌رود؟؟بد نيست به لينك زير هم يك سر بزنيد. http://ecoraccm.blogs.com/my_weblog/2006/12/what_will_be_tr.html

ابزارهاي مدلسازي معماري سازماني - بخش سوم

انتخاب ابزار مدلسازي در پروژه‌هاي فناوري اطلاعات از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين انتخاب معمولاً بر اساس عواملي همچون: متدولوژي و مدل‌هاي مورد نياز، ميزان مهارت و آشنايي تحليل‌گر و برنامه‌نويس، هزينه خريد و ميزان پشتيباني فروشنده ابزار، قابليت توسعه و بومي‌سازي مدل‌ها، فورس كارفرما و ... صورت مي‌پذيرد.در همين راستا موسسه توسعه معماري سازماني اقدام به ارايه راهنمايي براي انتخاب ابزار نموده است. در اين سند راهنما با ارايه يك پرسشنامه و تكميل آن، تا حدي مي‌توان در مورد انتخاب ابزار مدلسازي تصميم‌سازي نمود (البته تا حدي). نكته جالب در اين سند ارايه يك مدل مقايسه‌اي بين ابزارهاي مختلف است. فكر مي‌كنم با ديدن شكل مي‌توان برداشت‌هاي مختلفي نمود.